ေခြးရူးၿပန္ေရာဂါ သိမွတ္စရာ(Rabies)
လူတြင္ၿဖစ္ေစ၊ တိရစၧာန္တြင္ၿဖစ္ေစ ေခြးရူးၿပန္ေရာဂါ ၿဖစ္ပြားၿပီဆိုပါက၊ ကုရာနတၳိ ေဆးမရွိေတာ့ပါဘူး။ႀကိဳတင္ကာကြယ္လ်ွင္ေတာ့ ရပါသည္။
ဘာေၾကာင့္ ေခြးရူးၿပန္ေရာဂါ ၿဖစ္ရတာလဲ
ေခြးရူးၿပန္ေရာဂါဟာ Rhabdoviridae အုပ္စု၀င္ Rabies ဗိုင္းရပ္စ္ေရာဂါပိုးေၾကာင့္ ၿဖစ္ရၿခင္းၿဖစ္ပါသည္။၎ေရာဂါပိုးဟာ ဦးေနွာက္ႏွင့္ အာရံုေၾကာစနစ္ထဲမွာ ေနထိုင္က်က္စားေလ့ရွိၿပီး အခ်ဳိ႕ေသာ လင္းႏို႔ငွက္တြင္ရွိေသာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးမ်ားသည္လည္း ေခြးရူးၿပန္ေရာဂါကို ၿဖစ္ေစႏိုင္ သကဲ့သို႔ ၾကြက္မ်ားတြင္လည္း ေခြးရူးေရာဂါပိုး ပါရွိႏိုင္ပါသည္။
ေခြးရူးၿပန္ေရာဂါဟာ ဘယ္ပံုဘယ္နည္းနဲ ့ကူးစက္တာလဲ
အဓိက ကူးစက္ပံု ကူးစက္နည္းကေတာ့ ေခြးရူးၿပန္ေရာဂါရွိေသာ တိရစၧာန္တစ္ေကာင္က ကိုက္ေသာအခါ၊၎၏ တံေတြးမွတစ္ဆင့္ ကူးစက္ၿခင္းမ်ိဳးပဲ ၿဖစ္ၿပီး တစ္ခါတစ္ရံမွာေတာ့ ေခြးရူးေရာဂါပိုးပါ၀င္ေသာ တံေတြး (သို ့) အာရံုေၾကာအသားစႏွင့္ ပါးစပ္၊ မ်က္လံုးစသည့္တို ့ရွိ အေျမႇးပါး (သို ့) စုတ္ၿပဲေနေသာ အေရၿပားတို ့ ထိေတြ ့မိၿပီးေတာ့လည္း ေရာဂါကူးစက္တတ္သည္။ ေခြးရူးေရာဂါပိုး ပါရွိေနေသာ မ်က္ၾကည္လႊာ အစားထိုးကုသၿခင္းႏွင့္ အသဲ (သို ့) ေက်ာက္ကပ္ အစားထိုးကုသၿခင္းမ်ားမွ တစ္ဆင့္လည္း ကူးစက္မႈမ်ဳိးသည္လည္း ရွားရွားပါးပါး ေတြ ့ရတတ္ပါေသးသည္။
ဓါတ္ခြဲခန္းမ်ားႏွင့္ လင္းႏို ့မ်ားေနထိုင္ရာ အုတ္ဂူမ်ား အတြင္းမွေလကို ရွဴရႈိက္မိၿပီးေတာ့လည္း ေရာဂါကူးစက္ႏိုင္ပါသည္။ အခ်ဳိ႕ေသာတိရစၧာန္မ်ားတြင္ ေခြးရူးေရာဂါပိုးပါရွိေသာ ႏို ့ကိုေသာက္မိၿခင္း၊အသားကို စားမိၿခင္းတို ့မွ ေရာဂါကူးစက္မႈမ်ိဳးလည္း ေတြ ့ရပါေသးသည္။
ပထမဦးစြာ လူတြင္ၿဖစ္ပြားေသာ ေခြးရူးၿပန္ေရာဂါအေၾကာင္းကို ဆက္လက္ ေရးသားေဖၚၿပေပးပါမည္။
ေရာဂါပ်ိဳးခ်ိန္
(ပိုး၀င္ေရာက္သည္မွ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား စတင္ေပၚေပါက္သည္ အထိ ၾကာခ်ိန္)
လူတြင္ ေခြးရူးၿပန္ေရာဂါပ်ဳိးခ်ိန္ဟာ ရက္အနည္းငယ္မွ ႏွစ္နဲ ့ခ်ီ၍လည္း ၾကာႏိုင္သည္။ အမ်ားအားၿဖင့္ေတာ့ ပိုး၀င္ၿပီး(၁)လမွ (၃)လအတြင္း ေရာဂါၿဖစ္ပြားလာေလ့ရွိသည္။ ေလ့လာမႈတစ္ခုတြင္ ေရာဂါၿဖစ္ပြားမႈ
(၄ - ၁၀%) ၌ ေရာဂါပ်ိဳးခ်ိန္ဟာ (၆)လ (သို ့) (၆)လထက္ ပို၍ၾကာတာကိုလည္း ေတြ ့ခဲ့ရသည္။ၿမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အတိုဆံုး(၄)ရက္ႏွင့္ အၾကာဆံုး(၅)နွစ္အၾကာမွာ ေရာဂါလကၡဏာစၿပတာကို
ေတြ ့ခဲ့ရသည္။
လူတြင္ၿဖစ္ပြားေသာ ေခြးရူးၿပန္ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
မအီမသာၿဖစ္ၿခင္း၊ ဖ်ားၿခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ၿခင္း၊ ေခြးရူးပိုး၀င္ခဲ့ေသာ ကိုယ္ခႏၶာ အစိတ္အပိုင္း၌၊ နာက်င္ၿခင္း၊ယားယံၿခင္း၊ အထိအေတြ ့ခံစားမႈ ေၿပာင္းလဲၿခင္း စသည့္ လကၡဏာမ်ားကို ဦးစြာေတြ ့ရတတ္ပါသည္။ရက္အနည္းငယ္ ၾကာလာတဲ့အခါမွာေတာ့ စိတ္လႈပ္ရွားၿခင္း၊ အၿမင္ရႈပ္ေထြးၿခင္း၊ တုန္တုန္ရီရီ ၿဖစ္လာၿခင္း၊အိပ္မေပ်ာ္ၿခင္း၊ အၿပဳအမူ မူမမွန္ၿခင္း၊ အသံႏွင့္အလင္းေရာင္တို ့ကို မခံႏိုင္ၿခင္း၊ဂေယာင္ ေခ်ာက္ခ်ားၿဖစ္ၿခင္း၊ စိတ္ေနစိတ္ထား မမွန္ၿခင္း၊ ၾကြက္ေၾကာတတ္ၿခင္း၊ သြားေရထြက္ၿခင္း၊အစာမ်ဳိရခက္ၿခင္း၊ တတ္ၿခင္း စသည့္ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ေတြ ့ရႏိုင္သည္။
ဦးေႏွာက္ေရာင္ရမ္းတဲ့အဆင့္ ေရာက္သြားခ်ိန္တြင္ေတာ့၊ အလြန္အကြ်ံ စိတ္လႈပ္ရွားၿခင္း၊အာရံုေၾကာစံနစ္မ်ား ပံုမွန္အလုပ္ မလုပ္ေတာ့ၿခင္း၊ ေရေၾကာက္ၿခင္း တစ္ကိုယ္လံုး အေၾကာေသၿခင္း စသည့္ လကၡဏာမ်ားေတြ ့ရၿပီး ေနာက္ဆံုး အသက္ရွဴမရေတာ့လို ့ (၂)ရက္မွ (၁၀)ရက္အတြင္းတြင္ အသက္ေသဆံုးႏိုင္သည္။ အသက္ရွင္ဖို႔ အခြင့္အေရး အလြန္္နည္းပါသည္။
လူအခ်င္းခ်င္း ကူးစက္ပံု
ေခြးရူးၿပန္ေရာဂါၿဖစ္ပြားေနသူ၏ တံေတြးထဲမွာ ေရာဂါပိုး ပါရွိႏိုင္သည္။ ထိုသူက ကိုက္ၿခင္း၊ နမ္းၿခင္း၊လိင္ဆက္ဆံၿခင္း၊ အိုးခြက္ပန္းကန္မ်ား အတူသံုးစြဲၿခင္း၊ ေဆးလိပ္ မ်ွေသာက္ၿခင္း၊ ထိုသူ၏တံေတြးႏွင့္ အၿခားလူ၏ ပါးစပ္၊ မ်က္လံုးစသည္တို ့ရွိ အေျမႇပါး (သို ့) စုတ္ၿပဲေနေသာ အေရၿပားတို ့ ထိေတြ ့မိၿခင္းတို ့မွ ကူးစက္ႏိုင္သည္။ ေခြးရူးေရာဂါသည္ကို ၿပဳစုေစာင့္ေရွာက္ေပးေနစဥ္ ထိခိုက္ရွနာရပါကလည္း ေခြးရူးပိုး ၀င္ႏိုင္ပါေသးသည္။ ေခြးရူးၿပန္ေရာဂါရွိေနသူရဲ့ မစင္၊ ဆီး၊ ေသြးႏွင့္ အၿခားေသာ ခႏၶာကိုယ္မွထြက္သည့္ အရည္မ်ားတြင္ေတာ့ ေခြးရူးပိုး မပါ၀င္ႏိုင္ပါ။ တစ္ခ်ိဳ ့တြင္ မ်က္ၾကည္လႊာ အစားထိုးကုသၿခင္း၊ ကိုယ္အဂၤ ါ အစားထိုးကုသၿခင္းတို ့မွလည္း ကူးစက္ႏိုင္ပါသည္။ လူတစ္ေယာက္တြင္ ေခြးရူးၿပန္လကၡဏာမ်ား မၿပမီ (၁၄)ရက္အတြင္း၊ ထိုသူႏွင့္ ထိေတြ ့မိသူတိုင္း ေရာဂါကူးစက္ႏိုင္ပါသည္။
ေခြးရူးအကိုက္ခံရလွ်င္ ဘယ္လိုကုသေပးရမလဲ
ေခြးရူးအကိုက္ခံရပါက ခ်က္ၿခင္း ဒါဏ္ရာကို ဆပ္ၿပာ ေရမ်ားမ်ားတို ့ၿဖင့္ ေဆးေၾကာေပးရပါမည္။အိုင္အိုဒင္း၊ အရက္ပ်ံ စသည့္ ပိုးသတ္ေဆး အရည္မ်ားနွင့္လည္း ေဆးေၾကာေပးႏိုင္ပါသည္။ ထို ့ေနာက္ ေခြးရူးကာကြယ္ေဆးႏွင့္ ေခြးရူးအဆိပ္ေၿဖေဆး (human rabies immunoglobulin) (သို ့) (antirabies serum) တို ့ကုိ ထိုးႏွံေပးရမွာ ၿဖစ္ပါသည္။ ေခြးရူးကာကြယ္ေဆးကို လက္ေမာင္းၾကြက္သားတြင္ (၅)လံုး ထိုးႏွံေပးရမွာပါ။ ၎ေဆးမ်ားကို ၿမန္ၿမန္ထိုးေပးႏိုင္လွ်င္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္တဲ့ ေနရာမွာ အလြန္ ထိေရာက္ပါသည္။ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားေပၚလာမွ ကုသမည္ဆိုလွ်င္ ေအာင္ၿမင္မႈ မရႏိုင္ေတာ့ပါ။
လူမွာ ေခြးရူးၿပန္ေရာဂါမၿဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ
ေခြး/ေၾကာင္ စသည့္ အိမ္ေမြးတိရစၧာန္မ်ားကို ကာကြယ္ေဆးထိုးထားၿခင္း၊ ေခြးရူးကိုက္မခံရေအာင္ ကာကြယ္ၿခင္း၊ ေတာရိုင္းတိရစၧာန္မ်ားကို ကိုင္တြယ္ၿခင္းမွ ေရွာင္ရွားၿခင္း၊ လင္းႏို ့မ်ားကို အိမ္အတြင္း အ၀င္မခံၿခင္း၊ ေတာရိုင္းတိရစၧာန္မ်ားအတြက္ ကာကြယ္ေဆးကို အစာထဲထည့္ၿပီး ေလယာဥ္ၿဖင့္ က်ဲခ်၍ ေကၽြးေမြးၿခင္းတို ့ၿဖင့္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ႏိုင္ပါသည္။ ေတာရိုင္းတိရစၧာန္တစ္ေကာင္ေကာင္ အကိုက္ခံရပါက၊၎ကို ခ်က္ခ်င္း ဓာတ္ခြဲခန္းပို ့ၿပီး ေခြးရူးေရာဂါရွိ/မရွိ စစ္ေဆးေပးဖို႔ လိုအပ္ပါသည္။
လူတြင္ ေခြးရူးၿပန္ေရာဂါ ၿဖစ္ပြားႏႈန္းႏွင့္ေသေပ်ာက္ႏႈန္း
ကမၻာေပၚမွာ ေခြးရူးေရာဂါသည္မ်ား၏ (၉၀%)ဟာ ေခြးရူးကိုက္ခံရၿခင္းေၾကာင့္ ေရာဂါၿဖစ္ရၿခင္း ၿဖစ္ပါသည္။ လူမွာ ေခြးရူးျပန္ေရာဂါဟာ ေခြး၊ေၾကာင္၊အသားစားသတၱ၀ါမ်ားနွင့္လင္းႏို ့မ်ားေၾကာင့္ အဓိကၿဖစ္ရတာပါ။ ေခြးရူးအကိုက္ခံရၿပီး ကာကြယ္ေဆးမထိုးေသာသူမ်ား၏ (၂၀%)ခန္ ့ဟာ ေခြးရူးၿပန္ေရာဂါၿဖစ္ပြားၾကတာကို ေတြ ့ရပါသည္။ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား စၿပၿပီး (၃)ပတ္အတြင္း ေသဆံုးႏိုင္သည္။
ယခုဆက္လက္ၿပီး တိရစၧာန္မ်ားတြင္ ၿဖစ္ပြားေသာ ေခြးရူးေရာဂါ အေၾကာင္းကို ေရးသားေဖၚၿပေပးပါမည္။
ေသြးေႏြး သတၱ၀ါ အားလံုးမွာ ေခြးရူးၿပန္ေရာဂါ ၿဖစ္ပြားႏိုင္ပါသည္။
ေရာဂါပ်ိဳးခ်ိန္(တိရစၧာန္တြင္)
ေရာဂါပ်ိဳးခ်ိန္ဟာ အေၿခအေနအရ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲၿပားႏိုင္သည္။ ေခြး/ေၾကာင္မ်ားတြင္ (၁၀)ရက္မွ (၆)လအတြင္းမွာ ေရာဂါၿဖစ္ပြားႏိုင္သည္။ အမ်ားအားၿဖင့္ေတာ့ (၂)ပတ္ႏွင့္ (၂)လၾကားမွာ ေရာဂါၿဖစ္ပြားေလ့ ရွိသည္။ တစ္ခါတစ္ရံ (၆)လထက္လည္း ပို၍ၾကာႏိုင္သည္။ ဦးေခါင္းပိုင္း၌ ေခြးရူးကိုက္ခံရေသာ ႏြားတစ္ေကာင္မွာ (၄)ရက္အၾကာ၌ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား စတင္ ေပၚေပါက္ လာတာကိုလည္း ေတြ ့ရဖူးပါသည္။
တိရစၧာန္မ်ားတြင္ ေတြ ့ရေသာ ေခြးရူးေရာဂါလကၡဏာမ်ား
အစဦးလကၡဏာအားၿဖင့္ ေၾကာက္ရြံ ့သကဲ့သို ့ၿဖစ္ၿခင္း၊ ဂနာမၿငိမ္ၿခင္း၊ တစ္ခ်ဳိ႕တြင္ အစားေလ်ာ့ၿပီး တစ္ခ်ိဳ႕တြင္ အစားလြန္ၿခင္း၊ အန္ၿခင္း၊ အနည္းငယ္ဖ်ားၿခင္း၊ သူငယ္အိမ္ က်ယ္လာၿခင္း၊ တုံ႔ၿပန္မႈလြန္ကဲၿခင္း၊ သြားေရက်ၿခင္း၊ အမူအယာေၿပာင္းလဲလာၿခင္း၊ စိတ္တိုလာၿခင္း၊ ေခြးရူးပိုး စတင္ ၀င္ေရာက္ခဲ့ေသာ ကိုယ္အဂၤ ါ အစိတ္အပိုင္း၌ အလြန္ယားယံၿခင္း စသည့္လကၡဏာမ်ားကို (၂)ရက္မွ (၅)ရက္ၾကာသည့္တိုင္ေအာင္ ေတြ ့ရတတ္ပါသည္။
ဒုတိယ၊ အေၾကာေသ/ဆြံ ့အ(Paralytic/Dump) ပံုစံအၿဖစ္နဲ ့ေတြ ့ရသည့္ လကၡဏာမ်ားကေတာ့၊ တစ္ဆင့္ၿပီးတဆင့္ တိုး၍ အေၾကာမ်ားေသလာၿခင္း၊ လည္မ်ိဳၾကြက္သားမ်ား အေၾကာေသလာသၿဖင့္ အစာမမ်ိဳႏိုင္ၿခင္းႏွင့္ သြားေရအလြန္အကြ်ံက်ၿခင္း၊ မ်က္ႏွာၾကြက္ေၾကာမ်ားေသၿပီး ေအာက္ေမးရိုး ေအာက္ တစ္ဆင့္ၿပဳတ္က်ၿခင္း၊ ၾကြက္သားလႈပ္ပံု မညီညာၿခင္း၊ အေၾကာဆြဲၿခင္း စသည့္ လကၡဏာမ်ားကို ေတြ႔ရတတ္သည္။ အမ်ားအားၿဖင့္ေတာ့ မကိုက္တတ္ပါ၊ တစ္ခ်ိဳ႕ အေကာင္မ်ားတြင္ေတာ့ ကိုက္တတ္သည္။ (၂)ရက္မွ (၆)ရက္အၾကာမွာ အသက္ရွဴမရပဲ ေသဆံုးသြားေလ့ရွိသည္။ ဤပံုစံဟာ အေတြ ့ရ အမ်ားဆံုးပံုစံၿဖစ္ပါသည္။
တတိယ၊ အၿပင္းစား(Furious)ပံုစံတြင္ေတာ့၊ ဂနာမၿငိမ္ၿခင္း၊ လွည့္လည္သြားလာၿခင္း၊ အူသံေပးၿခင္း၊အသက္ရွဴၿမန္ၿခင္း၊ သြားေရက်ၿခင္း၊ လူ/တိရစၧာန္ႏွင့္ အရာ၀တၳဳမ်ားကို ကိုက္ၿခင္း/ကုတ္ၿခင္း၊
သူ ့ကိုယ္ခႏၶာ/အရာ၀တၳဳမ်ားႏွင့္ မစင္မ်ားကို မ်ိဳၿခင္း/၀ါးၿခင္း၊ ေလွာင္အိမ္ၿဖင့္ထားေသာ ေခြးၿဖစ္လွ်င္ ေလွာင္အိမ္ကို ကိုက္ၿခင္း၊ ေနာက္ဆံုးအဆင့္တြင္ တက္ၿခင္းတို ့ကို ေတြ ့ရတတ္သည္။ တစ္ခါတစ္ရံ တက္ေနစဥ္ ေသဆံုးသြားတတ္သည္။ အမ်ားအားၿဖင့္ေတာ့ ဒယိမ္းဒယိုင္ၿဖစ္ၿခင္းႏွင့္ အေၾကာဆြဲၿခင္း
တို ့ကို ေနာက္ပိုင္းမွာ ေတြ ့ရတတ္သည္။ (၄)ရက္မွ(ဂ)ရက္အၾကာမွာ အမ်ားအားၿဖင့္ ေသဆံုးသြားေလ့ရွိသည္။ ေၾကာင္တြင္ ဤပံုစံမ်ိဳး ပို၍ေတြ ့ရတတ္ပါသည္။
ေခြးရူးေရာဂါ၏ လကၡဏာမ်ားကို ပံုေသသတ္မွတ္လို ့မရပါ၊ ယံုၾကည္စိတ္ အခ်ရဆံုး လကၡဏာမ်ားကေတာ့ အမူအရာေၿပာင္းလဲလာၿခင္းႏွင့္ အေၾကာေသ အေၾကာဆြဲၿခင္းတို ့ဘဲ ၿဖစ္သည္။အခ်ိဳ႕ေသာေၾကာင္မ်ားတြင္ေတာ့ အမူအရာမေၿပာင္းလဲဘဲ ခႏၶာကိုယ္ေနာက္ပိုင္း အားနဲၿခင္းႏွင့္ အေၾကာဆြဲၿခင္းတုိ ့ေတြ ့ရတတ္သည္။ တစ္ခ်ိဳ႕ တိရစၧာန္မ်ားတြင္ သိသာထင္ရွားတဲ့ လကၡဏာမၿပဘဲနဲ ့ (၁)ရက္အတြင္း ေသဆံုးသြားၿခင္းမ်ိဳးလည္း ေတြ ့ရတတ္သည္။ လကၡဏာမ်ား စၿပၿပီဆိုလွ်င္ေတာ့ အသက္ရွင္သန္ဖို ့အခြင့္အေရး အေတာ္နဲသြားပါၿပီ။
တိရစၧာန္ေတြမွာ ေခြးရူးေရာဂါ ဘယ္လိုကူးစက္ၾကတာလဲ
ေခြးရူးေရာဂါရွိေသာေၾကာင္တြင္ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားမၿပမီ (၁)ရက္မွ(၅)ရက္အတြင္း သြားေရထဲမွာ ေရာဂါပိုးပါရွိႏိုင္သလို ေခြးရူးတြင္ေတာ့ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား စတင္မၿပမီ (၁၃)ရက္အတြင္း သြားေရထဲမွာ ေရာဂါပိုး ပါရွိႏိုင္သည္။ ၾကံဳေတာင့္ၾကံဳခဲ တစ္ခ်ိဳ႕တိရစၧာန္တြင္ ေခြးရူးေရာဂါမွ ၿပန္လည္သက္သာလာၿပီး မည္သည့္ လကၡဏာမွမၿပဘဲ သူ ့ရဲ႕သြားေရထဲမွာ ေခြးရူးေရာဂါပိုး အၿမဲတမ္းသယ္ေဆာင္ထားၿခင္းမ်ိဳးလည္း ရွိတတ္ပါသည္။
ေခြးရူးတိရစၧာန္ကို ဘယ္လိုကုသေပးရမွာလဲ
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ၿပၿပီဆိုလွ်င္ေတာ့ ကုသလို ့မရႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ ေခြးရူးကာကြယ္ေဆး မထိုးခဲ့ဖူးေသာ တိရစၧာန္တစ္ေကာင္ ေခြးရူးကိုက္ခံရပါက ေခြးရူးကာကြယ္ေဆး တစ္မ်ိဳးထဲ ထိုးေပးရံုနွင့္ ေခြးရူးေရာဂါကို ကာကြယ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ Monoclonal antibody ေဆးနွင့္ တြဲ၍သုံးမွသာ ထိေရာက္မႈရွိမွာ ၿဖစ္ပါသည္။
တိရစၧာန္ေတြမွာ ေခြးရူးေရာဂါမၿဖစ္ပြားေအာင္ ဘယ္လိုကာကြယ္ႏိုင္ပါသလဲ
ေခြး/ေၾကာင္စသည့္ အိမ္ေမြးတိရစၧာန္မ်ားကို ႀကိဳတင္ကာကြယ္ေဆး ထိုးႏွံထားေပးၿခင္းၿဖင့္ ကာကြယ္ႏိုင္သလို ေတာရိုင္းတိရစၧာန္မ်ားကို အစာထဲမွာ ကာကြယ္ေဆး ေရာထဲ့ေကြ်းၿခင္းၿဖင့္ ကာကြယ္ႏိုင္သည္။ ေၾကာင္တစ္ေကာင္က လင္းႏို ့တစ္ေကာင္ကို ဖမ္းခဲ့လွ်င္ ၎လင္းႏို ့ကို ဓာတ္ခြဲခန္းပို႔ၿပီး ေခြးရူးေရာဂါ ရွိ/မရွိ စစ္ေဆးဖို ့ လိုအပ္ပါသည္။
ေခြးရူးကာကြယ္ေဆး မထိုးခဲ့ဖူးေသာ တိရစၧာန္တစ္ေကာင္၊ ေခြးရူးကိုက္ခံရပါက (၆)လၾကာေအာင္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားဖို ့ လိုအပ္ပါသည္။ (၅)လအၾကာမွာ သူ ့ကို ေခြးရူးကာကြယ္ေဆး ထိုးေပးၿပီး၊ေနာက္(၁)လၾကာမွ လႊတ္ေပးရမွာ ၿဖစ္ပါသည္။ ေခြးရူးကာကြယ္ေဆး ထိုးခဲ့ဖူးေသာ တိရစၧာန္တစ္ေကာင္ ေခြးရူးကိုက္ခံရပါက၊ ကာကြယ္ေဆးကို ထပ္မံထိုးႏွံေပးၿပီးေနာက္ (၃)လၾကာသည္အထိ သတိထားေစာင့္ၾကည့္ဖို ့လိုအပ္ပါသည္။
တိရစၧာန္တြင္ ေခြးရူးေရာဂါ ၿဖစ္ပြားႏႈန္းႏွင့္ေသေပ်ာက္ႏႈန္း
ေခြးရူးေရာဂါၿဖစ္ပြားႏႈန္းမွာ ဗိုင္းရပ္ပိုး အမ်ိဳးအစား၊ ၀င္ေရာက္ေသာ ပိုးအေရအတြက္၊ ပိုး၀င္ရာ လမ္းေၾကာင္းႏွင့္ ကိုယ္အဂၤ ါအစိတ္အပိုင္း အကိုက္ခံရေသာတိရစၧာန္၏ အသက္အရြယ္ႏွင့္ ကိုယ္ခံစြမ္းအား အေၿခအေနတို ့အေပၚမူတည္၍ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲၿပားႏိုင္သည္။ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားၿပေသာ တိရစၧာန္အားလံုးလိုလို ေသဆံုးႏိုင္ပါသည္။
ေလ့လာမႈတစ္ခုအရ ေခြးအေကာင္(၁၀၀)လွ်င္ (၁၇)ေကာင္ႏႈန္း၊ ေခြးရူးေရာဂါပိုးကို ခံႏိုင္ရည္ရွိတာကို ေတြ ့ခဲ့ရပါသည္။
အခ်ဳပ္အားၿဖင့္ဆိုရေသာ္ အိမ္ေမြးတိရစၧာန္မ်ားကို ေခြးရူးကာကြယ္ေဆး ႀကိဳတင္ထိုးႏွံေပးထားရန္ အထူး လိုအပ္လွၿပီး၊ တိရစၧာန္တစ္ေကာင္ဟာ အမူအယာေၿပာင္းလဲလာၿပီး အေၾကာေသ၊အေၾကာဆြဲၿဖစ္လာၿပီဆိုရင္ေတာ့ သတိသာထားေပေတာ့လို ့ ဆိုလိုက္ပါရေစခင္ဗ်ာ။
Ref; Factsheet of Iowa State University,IA,USA
