တာခ်ီလိတ္ဟု အမည္နာမေခၚတြင္ ရျခင္းမွာ ယခုနယ္ျခား ျဖစ္ေသာ မယ္ဆိုင္ေခ်ာင္းကို ျဖတ္ကူးသည့္ ေရဆိပ္တြင္ မယ္ဇလီေရဆိပ္ (သို႕မဟုတ္) မယ္ဇလီတစ္ပင္ရွိသည္ကို အေၾကာင္းၿပဳ၍ မယ္ဇလီေရဆိပ္ (သို႕မဟုတ္) မယ္ဇလီကူးတို႕ဆိပ္ (သို႕မဟုတ္) ရွမ္းဘာသာျဖင့္ တာခီလိတ္မွ တာခ်ီလိ္တ ဟူ၍ကာလေရြ႕လ်ား လာသည္ႏွင့္အမွ် အမည္တြင္ခဲ့ပါသည္။ ေရွးလူႀကီးမ်ားထံမွ မွတ္သားသိရွိခ်က္မ်ားအရ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္ေပါင္းတစ္ရာ့ငါးဆယ္ခန္႕က တာခ်ီလိတ္ၿမိဳ႕ အတြင္းတြင္ တလန္(သို႕မဟုတ္) တလြန္လူမ်ဳိးမ်ား ေနထိုင္ခဲ့ေၾကာင္းႏွင့္ ျမန္မာမင္းမ်ား ယိုးဒယား(ထိုင္း)ကို တိုက္ခိုက္ရာတြင္ စစ္ခ်ီရာလမ္းေၾကာင္း က်ေရာက္သျဖင့္ ၿမိဳ႕ရြာမ်ားပ်က္ကာ ယင္းလူမ်ဳိးစုမ်ားသည္ လာအိုႏိုင္ငံႏွင့္ ယိုးဒယားဘက္ကမ္းသို႕ ေျပာင္းေရြ႕ထြက္ေျပးၾကေၾကာင္း အဆိုရွိခဲ့ပါသည္။

ေႏွာင္းေခတ္သမိုင္း၌ ဒုတိယကမၻာစစ္မတိုင္မီ ကာလၿဗိတိသွ်တို႕ အုပ္ခ်ဴပ္စဥ္ တာခ်ီလိတ္ၿမိဳ႕နယ္မွာ က်ဳိင္းတံုေစာ္ဘြားႀကီး စ၀္ေကာင္းတိုင္း၏ ပေဒသရာဇ္ေအာက္တြင္ ရွိခဲ့ပါသည္။ ၁၉၂၇တြက္ တာခ်ီလိတ္ၿမိဳ႕၌ အိမ္ေျခ(၄-၅)အိမ္ခန္႕သာ ရွိၿပီး ေဟာင္လိတ္တြင္ ၿမိဳ႕စားရံုးစိုက္ခဲ့ပါသည္။  ၁၉၃၉ ခုႏွစ္တြင္ လုူေနအိမ္မ်ားစည္ကားတိုးတတ္လာၿပီး ၿမိဳ႕စားရံုးကို တာခ်ီလိတ္ၿမိဳ႕သို႕ ေျပာင္းေရြ႕ခဲ့ပါသည္။ ၁၉၆၂တြင္ ေတာ္လွန္ေရးေကာင္စီမွ ေစာ္ဘြားမ်ားကို အာဏာသိမ္းခ်ိန္ ၁၉၆၃ မွစၿပီး နယ္ျခားခရိုင္၀န္ရံုးစိုက္၍ ေခတ္သစ္အုပ္ခ်ဴပ္ေရးကို စတင္ခဲ့သည္။

^{ကိုးကား။    ။}_{ျမတ္မ်ဳိးျမင့္မာန္(ေရႊႀတိဂံ မဂၢဇင္း)}