ရွမ္းျပည္နယ္အေရွ႕ပိုင္း၊ တာခ်ီလိတ္ခ႐ိုင္အတြင္း အားရဲေဒသ မဂၢနီစ္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ သတၱဳထုတ္လုပ္ လွ်က္ရွိရာ ပြင့္လင္းရာသီအတြင္း၌သာ ႏိုင္ငံျခားသို႔ တင္ပို႔ႏိုင္ေၾကာင္း သိရွိရၿပီး သတၱဳလုပ္ငန္းရွင္မ်ား သတၱဳထုတ္လုပ္မႈအား ရပ္နားထားရေၾကာင္းသိရွိရသည္။
“အားရဲေဒသအတြင္းမွာရွိတဲ့ မဂၢနီစ္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ သတၱဳေတြဟာ ထုတ္လုပ္မႈ ကုန္က်စရိတ္နဲ႔ ေရာင္းခ်မႈမွာ အျမတ္အစြန္းက သိပ္မက်န္ဘူး အရည္အေသြး မျပည့္မမီတာ လဲပါတယ္ ေတာင္ေပၚ ေဒသျဖစ္တဲ့ အတြက္ အေပၚယံ ေျမလႊာေတြကို တူးေဖၚၿပီးမွ သတၱဳကို တူးေဖၚရတာျဖစ္ပါတယ္။ ကမာၻမွာ မဂၢနီစ္ဒိုင္ ေအာက္ဆိုဒ္က (၆၀%-၆၁%)ေလာက္မွ အရည္အေသြးျပည့္တာ။ အားရဲေဒသ အတြင္းမွာရွိတာက (၂၀%-၃၀%) ပတ္၀န္းက်င္ မွာဘဲရွိေတာ့ ေရာင္းအား မေကာင္းဘူး”ဟု သတၱဳလုပ္ငန္းရွင္မ်ား အသင္း ဥကၠဌ ဦးျမင့္ဦး မွေျပာျပသည္။
"မဂၢနီစ္သတၱဳေတြကို တူးေဖၚတဲ့ ကုမၸဏီ(၉)ခုရွိတယ္၊ တူးေဖၚမႈေတြကို အမွတ္(၃)သတၱဳတြင္းလုပ္ငန္းနဲ႔ အခ်ိဳးက် စနစ္နဲ႔တူးေဖၚေနတာပါ။ ၂၀၁၄ခုႏွစ္ ထုတ္လုပ္မႈ အားလံုးကိုေတာ့ အမွတ္(၃) သတၱဳတြင္း လုပ္ငန္းမွာ ဘဲရွိမယ္၊ ေရာင္းခ်တဲ့ ေစ်းႏွဳန္းကေတာ့ ကမာၻ႔ေစ်းကြက္ကို အမွီျပဳၿပီး ေရာင္းခ်ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္.."ဟု ၎မွ ဆက္လက္ ေျပာျပသည္။
တာခ်ီလိတ္ခ႐ိုင္၊ မိုင္းကိုးအုပ္စု၊ အားရဲေဒသအတြင္းရွိ မဂၢနီသတၱဳမ်ားအား ထုတ္လုပ္တူးေဖၚလွ်က္ရွိရာ ေတာင္ေပၚေဒသျဖစ္သည့္ အေလ်ာက္ မိုးရာသီတြင္ တူးေဖၚမႈမ်ားအား ရပ္ဆိုင္းထားရၿပီး မိုးရပ္စဲသည့္ အခ်ိန္မွသာ တူးေဖၚမႈမ်ားကို ျပန္လည္လုပ္ေဆာင္ရၿပီး ၂၀၁၄ခုႏွစ္အတြင္း တူေဖၚခဲ့သည့္ သန္႔စင္ျခင္း မျပဳရေသးေသာ သတၱဳမ်ားအား မိုးအကုန္တြင္ ျပန္လည္သန္႔စင္ၿပီး ေရာင္းခ်ရေၾကာင္း သိရသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ထြက္ရွိေသာ မဂၢနီစ္သတၱဳအမ်ားဆံုးအား တ႐ုတ္ႏိုင္ငံမွ ၀ယ္ယူျခင္းျဖစ္ၿပီး ျပန္လည္ သန္႔စင္ကာ အဆင့္ျမင့္ သံႏွင့္သံမဏိမ်ားအား ျပဳလုပ္ေၾကာင္း သိရွိၿပီး အဆင့္ျမင့္ သံႏွင့္သံမဏိ စက္႐ံုမ်ားအား တ႐ုတ္ႏိုင္ငံအတြင္း၌သာ တည္ရွိၿပီး ကမၻာ့အႀကီးဆံုး မဂၢနီစ္ေစ်းကြက္မွာလည္း တရုတ္ႏိုင္ငံ ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။
“တာခ်ီလိတ္မွာ မဂၢနီစ္ဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္ကို အဆင့္ျမင့္ သန္႔စင္တဲ့ စက္႐ံုတည္ေဆာက္ဖို႔ ႏိုင္ငံျခားက ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြ လာၾကည့္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔က လွ်ပ္စစ္မီး အျပည့္အ၀ မရတာရယ္ မီတာခ ေစ်းႏွဳန္းႀကီးတာရယ္ေၾကာင့္ မလုပ္ႏိုင္ဘူး ေနာက္ၿပီး လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးလဲ သိပ္မေကာင္းေတာ့ စရိတ္စကနဲ႔ ဘယ္လိုမွမတတ္ႏိုင္ဘူး”ဟု တာခ်ီလိတ္ သတၱဳထုတ္လုပ္သူ တစ္ဦးကေျပာသည္။
တာခ်ီလိတ္ေဒသ၊ အားရဲေဒသအတြင္းရွိ မဂၢနီဒိုင္ေအာက္ဆိုဒ္မ်ားအား အမ်ားအားျဖင့္ ထုိင္းႏိုင္ငံမွ ၀ယ္ယူသည့္ႏိုင္ငံမ်ားသို႔ တဆင့္ျပန္လည္ သြင္းရျခင္း ျဖစ္သည့္အတြက္ ၀ယ္ယူသူမ်ားမွလည္း ေစ်းႏွဳန္း မကိုက္ျခင္းေၾကာင့္ မဂၢနီစ္ထုတ္လုပ္သူမ်ားမွာ ထုတ္လုပ္ေရာင္းခ်မႈမ်ား(၂)ႏွစ္ခန္႔ ရပ္ဆိုင္းထား ရေၾကာင္း သိရွိရသည္။
