ရွမ္း လူမ်ဳိး
ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားသည္ အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသတြင္ ေနထိုင္ၾကသည့္ တိုင္းလူမ်ိဳးႏြယ္ တစ္စုျဖစ္သည္။ ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားသည္ အဓိကအားျဖင့္ ျမန္မာနိုင္ငံ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ ေနထိုင္ၾကၿပီး မႏၲေလးတိုင္း၊ စစ္ကိုင္းတိုင္း၊ ကခ်င္ျပည္နယ္၊ ကရင္ျပည္နယ္ႏွင့္ ရွမ္းျပည္နယ္ႏွင့္ နီးစပ္သည့္ တ႐ုတ္၊ ထိုင္းနယ္စပ္မ်ားတြင္လည္း ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားကို နည္းမ်ားမဆို ေတြ႕ရွိနိုင္သည္။ ျမန္မာနိုင္ငံတြင္ လက္ရွိေနထိုင္သည့္ ရွမ္းလူမ်ိဳး ၆ သန္းခန႔္ရွိလိမ့္မည္ဟု ခန႔္မွန္းရသည္။
ေနာက္ခံ သမိုင္းေၾကာင္းႏွင္႔ ေပၚေပါက္လာပံု
ရွမ္းလူမ်ိဳးတို႕မွာ နန္ေက်ာက္ (နန္ေက်ာင္းဟုလည္း အေရးအသားရွိ) အႏြယ္၀င္(ရွမ္း-တိုင္း Tai)မ်ားျဖစ္သည္။ ေအဒီ ၉ရာစုအစဦးတြင္ တရုတ္ထန္မင္းဆက္၏ တန္းခိုးထြားလာမႈေအာက္တြင္ နန္ေက်ာက္ျပည္ၾကီး (ယခုယူနန္ျပည္နယ္၊ တာလီေဒသ) ျပိဳလဲျပီး အင္အားနည္းပါသြားခဲ့ရသည္။သို႔ေသာ္ အလံုးစံုပ်က္စီးသြားသည္ဟုမဆိုႏိုင္ဘဲ ထန္မင္းဆက္ကုန္၍ စုန္မင္းဆက္ လက္ထက္ထိတိုင္ ရပ္တည္ေနႏိုင္ခဲ့ေသးသည္။ တရုတ္ျပည္ကို မြန္ဂို(တာတာ)တို႔က ၁၁ ရာစုတြင္သိမ္းပိုက္ခဲ့ျပီး နယ္ပယ္မ်ား ဆက္လက္ခ်ဲ႕ထြင္ခဲ့ရာ ၄င္း ရွမ္း-တိုင္း တို႔ကိုလည္း အလြတ္မေပးခဲ့ေခ်။ ထိုသို႔မြန္ဂိုတို႔ရန္ေၾကာင့္ လူမ်ိဳးစုၾကီးျပိဳကြဲသည့္ ရလာဒ္အျဖစ္ေတာင္ဖက္တစ္ေလွ်ာက္ စုန္ဆင္းအေျခခ်ခဲ့ရာမွ ရွမ္းလူမ်ိဳးအျဖစ္ ေပၚထြက္လာၾကသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ရွမ္းျပည္နယ္မွ ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားအျဖစ္လည္းေကာင္း၊ လာအိုႏိုင္ငံတြင္ ေလာ(မႈန္း)လူမ်ိဳးမ်ား အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ထိုင္းႏိုင္ငံတြင္ ထိုင္းလူမ်ိဳးမ်ား အျဖစ္လည္းေကာင္း ပ်ံ႕ႏွံ႕သြားခဲ့ၾကသည္။ သို႕ေသာ္ ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားမွာလည္း ကခ်င္လူမ်ိဳးမ်ားကဲ့သို႕ပင္ ေတာေတာင္ထူထပ္သည့္ ေဒသတြင္ အေျခခ်ခဲ့ၾကသည့္အတြက္ လူမ်ိဳးစုငယ္အမ်ားအျပား ကြဲျပားခဲ့ျပီး ယဥ္ေက်းမႈ၊ ဘာသာစကားတို႕ပါ အနည္းငယ္စီကြဲျပားၾကသည္။
ေရွးရွမ္းနယ္မ်ား
ရွမ္းတို႔ဌာနီ၌ ျပည္နယ္ေပါင္းမွာ ေတတၱံသ ေခၚ ၃၃-နယ္ရွိ၍ တာ၀တႎသာ နတ္ျပည္အလားေမြ႔ေလ်ာ္ ေပ်ာ္ရႊင္ဘြယ္ မ်ားစြာတို႔ႏွင့္ ျပည့္စံုသည့္ျပင္ စတုရန္းမိုင္ေပါင္း ၅၆၆၄၅-က်ယ္လ်က္ ေစာ္ဘြား ၁၆-ေယာက္၊ ၿမိဳ႕စား ၁၃-ေယာက္ႏွင့္ ေငြခြန္မွဴး ၄-ေယာက္တို႔က အုပ္ခ်ဳပ္ၾကရသည္။
ေတာင္ပိုင္းရွမ္းျပည္နယ္မ်ား
- က်ိဳင္းတံုနယ္၊
- မိုးနဲနယ္၊
- ေညာင္ေရႊနယ္၊
- ရပ္ေဆာက္နယ္၊
- လဲခ်ားနယ္၊
- ေမာက္မယ္နယ္၊
- မိုင္းပန္နယ္၊
- မိုင္းပြန္နယ္၊
- စကားနယ္၊
- ေနာင္မြယ္နယ္၊
- မိုင္းေနာက္၊
- မိုင္းကိုင္း၊
- ေက်းသီဗန္းစံ၊
- လြယ္လံု၊ သထံု၊
- ဗန္းရင္၊ ဟိုပုန္း၊
- နန္းခုတ္၊
- စကြယ္နယ္၊
- မိုင္းရွဴး၊
- သမခမ္း၊
- ေပြးလွ၊ ေဘာ္နယ္၊
- ရြာ၀ံနယ္၊
- ပင္မွီ၊
- က်ံဳးနယ္၊
- ပင္းဒယ၊
ေျမာက္ပိုင္းရွမ္းျပည္နယ္မ်ား
- သီေပါနယ္၊
- ေတာင္ပိုင္းနယ္၊
- မိုင္းရယ္နယ္၊
- ေျမာက္သႏၷီနယ္၊
- မိုးမိတ္နယ္၊
- မိုးလင္းနယ္၊
ယေန႔ ရွမ္းျပည္နယ္ ႏွင့္ ၿမိဳ႕ေတာ္
ျပည္နယ္၏ၿမ္ိဳ႔ေတာ္ မွာေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ျဖစ္ၿပီး၊ ရွမ္းျပည္နယ္ကို အပိုင္းႀကီးသံုးပိုင္းျဖင့္ ခြဲျခားထားသည္၊
- ရွမ္းျပည္နယ္ အေရွ႕ပိုင္း၊
- ရွမ္းျပည္နယ္ ေတာင္ပိုင္း၊
- ရွမ္းျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္း ဟူ၍ပင္။
ရွမ္းျပည္နယ္ အေရွ႕ပိုင္း၏ ၿမိဳ႕ေတာ္မွာ က်ဳိင္းတံုၿမိဳ႕ျဖစ္သည္၊ ရွမ္းျပည္နယ္ ေျမာက္ပိုင္း၏ ၿမိဳ႕ေတာ္မွာ လားရႈိးၿမိဳ႕ျဖစ္ျပီး ရွမ္းျပည္နယ္ ေတာင္ပိုင္း၏ ၿမိဳ႕ေတာ္မွာ ေတာင္ႀကီးၿမိဳ႕ျဖစ္သည္။
ရိုးရာယဥ္ေက်းမႈႏွင္႔ ဓေလ႔ထံုးစံ
တရုတ္၊ လာအိုႏွင့္ထိုင္း နယ္စပ္မ်ားႏွင့္ ဆက္စပ္ေနေသာ ေဒသမ်ားတြင္ ေနထို္င္ေသာ ရွမ္းလူမ်ဳိးမ်ားသည္ ျမန္မာၿပီးလွ်င္ ဒုတိယအမ်ားဆံုး လူမ်ဳိးစု ျဖစ္သည္။ ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ ၄ သန္းေက်ာ္ ေနထိုင္ၿပီး လူမ်ဳိးစု ၃၅ စုပါ၀င္ေနထိုင္သည္။ ရွမ္းအမ်ဳိးသားမ်ားသည္ ပင္နီရင္ေစ့ တိုက္ပံုကို ခပ္ပြပြေဘာင္းဘီရွည္နွင့္ တြဲဖက္၀င္ ဆင္ၿပီး ခါးတြင္ ပု၀ါစစည္းေႏွာင္းေလ့ရိွသည္။ အမ်ဳိးသမီးမ်ားသည္ ေကာ္လာမဲ့ ရင္ဖံုးလက္ရွည္အကႌ်ကိုပတ္ လည္စင္းပါေသာ ရိုးရာလံုခ်ည္ႏွင့္ တြဲဖက္၀င္ဆင္သည္။ အင္းေလး၊ ပင္းတယေဒသမ်ား အပါအ၀င္ အပန္း ေျဖေလ့လာရန္ ေဒသမ်ားစြာ ရိွသည္။
ရွမ္းလူမ်ဳိးတို႕၏ အလုပ္အကိုင္မ်ား
ရွမ္းလူမ်ဳိးတို႕သည္ အဓိကအားျဖင့္ အသက္ေမြး၀မ္းေက်ာင္းအလုပ္အကိုင္မ်ားမွာ သစ္၊ လက္ဖက္၊ စပါး၊ လိေမၼာ္၊ ေျပာင္း၊ ရာဘာ၊ ႏွင့္ ေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ားစိုက္ပ်ဳိးလ်က္ရွိကာ လက္မႈအတတ္ပညာမ်ားစြာကို လုပ္ကိုင္လ်က္ရွိကာ ေနထိုင္ၾကသည္။
ရွမ္းလူမ်ဳိးတို႕၏ ကုိးကြယ္ယံုၾကည္မႈ
ရွမ္းလူမ်ိဳးတို႕ကို ကိုးကြယ္ယုံၾကည္မႈ နွင့္ပက္သက္၍ အခ်ိဳ႕က ရွမ္းျပည္နယ္တြင္ နတ္ကိုးကြယ္မႈနွင့္ စုန္း၊ တေစၦ၊ ကေ၀ စေသာ မိစၧာ အယူ၀ါဒ ထြန္းကားသည္ဟု လြဲမွားစြာ ေကာက္ယူခဲ့ၾကသည္။ အမွန္မွာ ဗုဒၥဘာသာကိုသာ ကိုးကြယ္ခဲ့ၾကသည္.။ ရွမ္းတို႕အိမ္တြင္ ဘုရားစင္သာရွိသည္။ နတ္စင္မရွိ။ ဗုဒၥဘာသာ၀င္ ရွမ္းအမ်ိဳးသား မွန္သမွ်ဗုဒၶဘာသာကိုသာ ကိုးကြယ္ၾကသည္။ တနွစ္တၾကိမ္က် ရြာေစာင့္နတ္၊ လယ္ေစာင့္နတ္၊ သမၼေဒ၀ါ နတ္မ်ားအား ပူေဇာ္မႈေလာက္သာ ရွိၾကသည္။ သို႕ေတာ္ ထုံးစံမွ်သာျဖစ္ျပီး.ၾကီးက်ယ္ ခမ္းနားစြာ. နတ္ပြဲၾကီးမ်ား က်င္းပျခင္းမ်ား မရွိေပ။ ဘုရင့္ေနာင္လက္ထက္တြင္ ေစာ္ဘြားတို႕ေသလွ်င္ ခ်စ္ေသာကြ်န္၊ စီးေသာ ဆင္၊ ျမင္း တို႕ကိုသတ္ျပီး ဂူသြင္းေသာ အက်င့္ကို တားျမစ္လုိက္သည္။ ဘုရင့္ေနာင္သည္ ရွမ္းလိုမ်ိဳးတို႕ကို ဗုဒၶဘာသာကို စတင္ျဖစ္ထြန္းေစေသာ သူမဟုတ္ ရွမ္းျပည္ကို ေထရ၀ါဒ ဗုဒၥဘာသာ စည္ပင္ျပန္႕ပြားေအာင္ လုပ္ခဲ့ေသာသူ၊ ေစာ္ဘြားတို႕ေသလွ်င္ ခ်စ္ေသာ ကြ်န္၊ စီးေသာ ဆင္ ၊ ျမင္း. စသည္တို႕ကိုသတ္ျပီး အတူျမဳပ္ေသာ အက်င့္၊ အယူစဆိုးမ်ားကို ေပ်ာက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးေသာ သူတေယာက္ဆိုလွ်င္ ပိုမွန္ပါလိမ့္မည္..။
ရွမ္းလူမ်ိဳးနဲ႕ ဗုဒၶသာသနာ
ရွမ္းလူမ်ိဳးမ်ားက မိမိတို႕သည္ ေဂါတမဘုရား လက္ထက္ကပင္ ဘုရားကို ကိုးကြယ္ ယုံၾကည္ခဲ့ၾကသည္ဟု ဆိုသည္။ ဘုရားရွင္လက္ထက္က ေကာသမီၺဘုရင္ ဥေတနသည္ ရွမ္းဘုရင္တပါးျဖစ္သည္ဟု ေမာရွမ္းရာဇ၀င္နွင့္ သိႏၷီရာဇ၀င္တို႕က ဆိုသည္။ “မိုင္းေမာ၀္” ဟုေခၚေသာ ေမာရွမ္းျပည္သည္.. ေရႊလီျမစ္၀ွမ္း ေဒသျဖစ္သည္ ။ ထိုေဒသတြင္ သာသနာနဲ႕ ပက္သက္ေသာ သမိုင္း၀င္ အေထာက္ထားမ်ားအေနျဖင့္..........
ေကာသမီၺသူေဌးၾကီး ေယာသက လွဴဒါန္းထားေသာ ေယာသိကာရုံေ က်ာင္းေဟာင္းေနရာ (ရွမ္းစကားအရ “လြယ္ေက်ာင္းဆိုင္” ဟုေခၚျပီး တရုတ္ျမန္မာ နယ္စပ္ ေရႊလီျမစ္၏ တရုတ္ဘက္ကမ္းတြင္ တည္ရွိသည္။ ၁၂၊၅ ၊၂၀၀၁ တြင္က်မ္းျပဳသူ ထိုေနရာသို႕ေရာက္ခဲ့ျပီး ေစတီေဟာင္းတဆူတြင္ ေရွးေဟာင္း ေရႊေငြ ေၾကး ေျမ ဆင္းတုေတာ္ မ်ားစြာ တူေဖာ္ရရွိ၏)
- ဥေတနမင္း၏ သခ်ိဳ ၤင္းအုတ္ဂူ။
- ေယသက သူေဌးကုန္း။
- ပန္ေဖဟို(ေခၚ) ေခါင္းျဖတ္ေတာင္ (မာဂဏမိဘုရားတို႕ ေခါင္းျဖတ္ခံရေသာေနရာ)
- လြယ္ေက်ာင္းဆိုင္ ေတာင္ေျခရွီ ဥေတန မင္း၏ ဆင္ခ်ည္ေက်ာက္တိုင္။
- ပလလဲေတာ .....
စသည္တို႕သည္ ယခုတိုင္ တရုတ္ျမန္မာနယ္စပ္ ေရႊလီျမစ္ေဒသ (တရုတ္ျပည္) တြင္ တည္ရွိေနသည္ကိုေတြ႕ရသည္.။
ဤသီႏီၷရာဇ၀င္ အဆိုတို႕ကို ေထာက္ရႈ၍ ရွမ္းလူမ်ိဳးက မိမိတို႔သည္ ဘုရားရွင္လက္ထက္ကပင္ သာသနာေတာ္ကို ယုံၾကည္ ကိုးကြယ္လာခဲ့ၾကသူမ်ာ ျဖစ္သည္ဟု ယူဆၾကျခင္းပင္ ျဖစ္သည္...။
ဘီစီ (၆) ရာစုတြင္ အိႏိၵယနိုင္ငံ၌ ဘုရားရွင္ ေပၚေပါက္လာခဲ့ေသာ ကာလတြင္ ရွမ္းလူမ်ိဳးတို႕သည္ စူနိုင္ငံေတာ္ကို စိုးမိုးအုပ္ခ်ဳပ္ေနေသာ ကာလျဖစ္သည္။ စူနိုင္ငံေတာ္သည္ ဘုရင္ခံနိုင္ငံ (၁၂ )နိုင္ငံ ပါ၀င္ ဖြဲ႕စည္းထားေသာ ျပည္ေထာင္စု နိုင္ငံေတာ္ျဖစ္သည္။ ထိုဘုရင္နိုင္ငံတို႕တြင္ သွ်င္ Tsen (ေခၚ) Tien နိုင္ငံသည္ ယခု ယူနန္နယ္ ျဖစ္သည္။ သွ်င္နိုင္ငံ၏ အနာက္ေတာင္ဘက္၌ သမိုင္းတြင္ ထင္ရွားေသာ တေကာင္းျမိဳ႕ရွိသည္။ တေကာင္းသည္ သက်သာကီ၀င္တို႕နွင့္ အဆက္အႏြယ္ရွိသျဖင့္ ယင္းနွင့္ပတ္သက္ေသာ အေၾကာင္းအရာ မ်ားကို ခ်န္ထား၍ရမည္မဟုတ္ေပ။
ေလာ၀္သမိုင္းမွ သာဓက
ေလာ၀္သမိုင္း တစ္ေစာင္၌ ရွမ္းလူမ်ိဳးတို႕သည္ သာသနာေတာ္ ၆၁၂ (ေအဒီ၆၉)ခုနွစ္ အိုက္ေလာ၀္ မင္းဆက္ျဖစ္ေသာ ေနာင္ခ်ယ္ (ေခၚ) နန္ေခ်ာင္ဘုရင္ ခြန္လိေမာ၀္ လက္ထက္တြက္ ဗုဒၶဘာသနာေတာ္ကို စတင္ သက္၀င္ယုံၾကည္သည္ဟု ဆိုသည္..။ မဟာယန ဗုဒၶဘာသာျဖစ္ျပီးတရုတ္ဟန္မင္းဆက္ ဘုရင္ ေခမင္တီထံမွ ရရွိလာသည္ ဟုဆိုသည္။
ရွမ္းလူမ်ဳိးတို႕၏ ယဥ္ေက်းမႈအႏုပညာ ႏွင့္ ႐ိုးရာအသံုးအေဆာင္
[ေဟာ္ေစာင့္ဓါးပါ.. အရြယ္သိေအာင္ ရွမ္းဓါးနဲ႔ ယွဥ္ျပထားပါတယ္...
၇ ေပေက်ာ္ေက်ာ္ရွည္ပါတယ္ လူတရပ္ထက္ျမင့္ပါတယ္.. ]
[ဒါကေတာ့ရွမ္းဓါးပါ.....]
- အၾကမ္းသံုးသည့္ သစ္ခုတ္ ဝါးခုတ္၊ ထင္းေခြ၊ ခုတ္ထစ္ပိုင္းျဖတ္ေသာ အခါ သွ်မ္းအေခၚ ဖလံု၊ ဖငက္၊ ဖဟတ္၊ ဖအြန္ စေသာ ဓါးမၾကီး၊ ဓါးမလတ္၊ ဓါးမငယ္ အသီးသီးျဖင့္လည္းေကာင္း၊
- လယ္ယာျခံေျမလုပ္ငန္းခြင္မ်ား ေတာေတာင္လွ်ိဳေျမာင္၊ သစ္ပင္ျခံဳႏြယ္မ်ား သုတ္သင္ရွင္းလင္းေသာ အခါ သွ်မ္းအေခၚ ဖဝိုင္း၊ ဖေယာင္း၊ ဖတီတဲ၊ ဖတီေငါက္ စေသာ ဓါးရွည္ဓါးမေကာက္၊ မၾကီးမငယ္အလတ္လတ္ အရြယ္ဓါးမ်ားျဖင့္လည္းေကာင္း၊
- အိမ္တြင္းအိမ္ျပင္ အနီးအနား လုပ္ငန္းမ်ား၊ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာ ႏွီးစိတ္ႏွီးေခ်ာႏွင့္ ေပါ့ပါးေသာလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ အသံုးျပဳသည့္ ရွမ္းအေခၚ ဖဝိုင္း၊ ဖအြန္၊ ဖဝစ္၊ မစ္အြန္ စေသာ ဓါးေျမာင္ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္လည္းေကာင္း၊
- မီးဖိုေခ်ာင္သံုး ဟင္းသီး၊ ဟင္းလွ်ာ၊ အာလူး၊ ၾကက္သြန္ မ်ားလွီးျဖတ္ခြဲစိတ္ရန္ သွ်မ္းအေခၚ မိတ္အြန္၊ ဖအြန္ စေသာ ဓါးေျမာင္၊ ဓါးလွီးဓါးမ်ားျဖင့္လည္းေကာင္း၊
- ထိုမွတပါး အျခားလူ႔အသံုးအဆာင္အျဖစ္ သွ်မ္းအမ်ိဳးသားမ်ား၏ ဂုဏ္အဂၤါရပ္ တစ္ခုအပါအဝင္ျဖစ္ေသာ သွ်မ္းအေခၚ ေလ်ာင္းေယာင္း၊ မစ္အြန္၊ မစ္ဟြန္၊ မစ္ေပါက္ စေသာဓါးလြယ္အရြယ္အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ လူၾကီးလူငယ္မေရြး ေစ်းသြားေစ်းျပန္၊ ပြဲလန္းသဘင္ဆင္ယင္ က်င္းပရာသို႔ သြားသည့္အခါ သွ်မ္းအမ်ိဳးသားမ်ား၏ ဆင္ယင္ထံုးဖြဲ႕မႈအပါအဝင္ ပုခံုးလြယ္၊ ခါးခ်ိတ္သည့္ ဓါးမ်ားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ဓါးသိုင္းကရာတြင္ ဓါးလြယ္မ်ားပင္ သံုးၾကသည္။
“ရွမ္းအိုစည္ အတို အရွည္”
[ဒါကေတာ့ ကြမ္ထြမ့္ လို႔ေခၚသည္... (ရွမ္းလိုေရးထားလို႔ အသံထြက္ေတာ့ သိပ္အဆင္မေျပပါဘူး သီးခံဖတ္ၾကပါ)]
[ဒါကေတာ့ ေရွးယခင္က ေမာရွမ္းေတြတီးတဲ့ ရွမ္းအိုးစည္ပါ ဓႏုအိုးစည္နဲ႔ဆင္သည္...ဒါေပမဲ့အဝပိုက်ယ္ပါသည္... ၾကည့္ရင္သိသာသည္၊ ေနာက္ပိုင္းမလုပ္ေတာ့ပါ၊.. သစ္လံုးၾကီးၾကီးန႔ဲလုပ္ရလို႔ျဖစ္သည္....]
[ဒါကေတာ့ ဆစ္ေဆာင္ပန္းနား ဖက္ကတီးတဲ့ အိုးစည္ပါ ... ဗမာ ေရႊအိုးစည္နဲ႔ ေတာ့ဆင္ပါသည္... ဒါေပမဲ့ မတူပါ၊ အရြယ္အစားေရာ ပံုစံပါ အနည္းငယ္ကြာသည္]
“ရွမ္းခေမာက္”
တာခ်ီလိတ္တြင္ရွိေသာ ရွမ္း(သွ်မ္း)လူမ်ဳိးတို႕၏ အေၾကာင္းတစ္ေစ့တစ္ေစာင္းၿပီးပါၿပီ။
